„Od ponad dwóch wieków najświatlejsze umysły swoich epok starają się znajdować odpowiedzi na wciąż rodzące się pytania o znaczenie słowiańskiego dziedzictwa. Począwszy od pytań o pochodzenie, korzenie języka i kultury, wierzenia i obyczaje, przez wszelkie aspekty życia codziennego, dzieje plemion i narodów, źródła rozkwitów i przyczyny upadków, do pytań o rolę słowiańskiego spadku dzisiaj i kapitale jaki daje on na przyszłość. Skarbnica wiedzy na temat słowiańszczyzny zgromadziła więc olbrzymi majątek informacji naukowej, artefaktów, dorobku intelektualnego badaczy i twórców, ale również dociekań pasjonatów-amatorów, których działania nie rzadko stanowiły podwaliny dalszych naukowych badań tematu.

Próbujmy zaczerpnąć z tego skarbca i odpowiedzieć na pytanie czym był, jest i może być gród w Zalesiu?
No i na najważniejsze z pytań – pytań o dziedzictwo, jakie my, spadkobiercy dawnych zalesian nosimy w sobie.” Powyższy cytat pochodzi ze strony internetowej Stowarzyszenia Gród Zalesie, działającego na terenie Gminy Duszniki. Zapraszamy do przeczytania wywiadu z członkami tego Stowarzyszenia.

Jarosław Wolny prezes Stowarzyszenia Gród Zalesie
z żoną i trójką dzieci zamieszkuje w Zalesiu, prawnik, fizjoterapeuta i wykładowca, trener polskiej kadry narodowej kendo

Jaki jest profil Waszej działalności i teren działania?

Jarosław Wolny: Profil działalności Stowarzyszenia jest dość szeroki. Oczywiście dzisiaj działamy głównie na polu historycznym, poznając dzieje osadnictwa wczesnośredniowiecznego i dzieląc się tą wiedzą z jak najszerszą grupą odbiorców wykorzystując różne formy przekazu. Propagujemy także walory przyrodnicze naszego zaleskiego zakątka, który kwalifikuje się do siedlisk Natury 2000 jako siedlisko grądowe. Stąd również pomysł na połączenie walorów historycznych i przyrodniczych okolic grodziska w formie ścieżki edukacyjnej we współpracy z gospodarzem terenu – Nadleśnictwem Grodzisk. Obok historii i przyrody w naszym profilu mamy także propagowanie turystyki rowerowej oraz pieszej. Zawsze jednym z punktów programu wycieczek w czasie poznawania bliższej i dalszej okolicy jest stanowisko grodowe i zalesiony teren przyległy. Chcielibyśmy także w niedalekiej przyszłości rozpocząć prace odtworzeniowe na polanie znajdującej się poza obiektem historycznym. Teren działania można natomiast rozpatrywać dwojako: fizycznie nasze aktywności skupiają się wokół grodziska i w jego okolicy czyli w Zalesiu -na styku trzech powiatów: szamotulskiego, poznańskiego i nowotomyskiego, natomiast w sensie edukacyjnym teren działania czyli odbiorcy naszych działań to różne grupy ludzi: od mieszkańców Zalesia i pobliskich miejscowości przez grupy ( m.in. szkolne, inne stowarzyszenia itp) z róźnych okolic czasem nawet tak oddalonych od Zalesia jak Poznań aż po nieograniczony niczym krąg odbiorców, do których docieramy przez naszą stronę internetową czy profil FB.

Skąd pomysł na zawiązanie stowarzyszenia?

Zamieszkałem w Gminie Duszniki a konkretnie w Zalesiu w 2008 roku. Jestem zagorzałym trekkingowcem, zatem szybko zacząłem poznawać okolicę mego zamieszkania. W lesie „odkryłem” miejsce, którego pochodzenie było wówczas dla mnie nieznane. Sąsiedzi znając moje zainteresowanie pieszymi wędrówkami, dawali mi wskazówki dotyczące poznawania ciekawych miejsc, których faktycznie jest wiele i o różnym charakterze. Miejsce znane mi dzisiaj jako wczesnośredniowieczne grodzisko w Zalesiu, nazywane było przez miejscową ludność „wilczym szańcem” bądź „groblą”. Przez dłuższy czas zatem nie byłem świadomy, iż mieszkam w pobliżu miejsca o ponad tysiącletniej historii. Szczęśliwie poznałem w tym czasie ludzi, którzy jak się okazało są pasjonatami historii i przyrodoznawstwa. Nie pamiętam szczegółów ale w trakcie spotkań z nimi powstał pomysł aby nasze zainteresowania wykorzystać, połączyć siły i wspólnie spędzać czas. Efektem tych działań było ostatecznie powołanie do życia Stowarzyszenia Gród Zalesie w 2009r.

Skąd czerpiecie wiedzę na ten temat ?

Wiedza na temat grodziska Zalesie i jego okolicy pochodzi z nielicznych dostępnych obecnie źródeł naukowych i popularnonaukowych oraz jest wynikiem indywidualnych poszukiwań poszczególnych osób związanych ze Stowarzyszeniem. W trakcie spotkań dzielimy się swoimi wiadomościami. Ponieważ praktycznie każdy z nas ma inne wiodące zainteresowania, dlatego wymiana doświadczeń jest wielokierunkowa. Staramy się także często zapraszać osoby z różnych środowisk, także uniwersyteckich, osób z wiedzą historyczną, przyrodniczą czy chociażby budowlaną. Warto przypomnieć, że grodzisko w Zalesiu jest obiektem wpisanym do rejestru zabytków i znajduje się pod ochrona konserwatorską. W związku z tym na jego terenie nie wolno prowadzić żadnych samowolnych badań a jego sposób użytkowania jest bardzo ściśle określony.

Organizujecie również wiele imprez…

Magda Hojak-Pałęza członek zarządu Stowarzyszenia
wraz z mężem i trójką dzieci przeprowadziła się z Poznania na teren gminy Duszniki w 2005 roku, zawodowo ekonomistka, prywatnie miłośniczka rzeczy małych, bliskich i lokalnych

Magda Hojak-Pałęza:To prawda. Nasza działalność to w dużej mierze dawanie ludziom okazji do spotkania z historią – tą podręcznikową, wielką ale w jej bardzo lokalnym wymiarze – po prostu po sąsiedzku. Wydarzenia, które animujemy zapraszając zarówno zainteresowanych słowiańską tematyką jak i przypadkowe osoby chcące ciekawie i nietuzinkowo spędzić czas są bardzo różne. Różni je praktycznie wszystko a łączy jedno – prowadzą w kierunku słowiańszczyzny wczesnośredniowiecznej w rozmaitych jej aspektach – historii, kuchni, rzemiosła, obronności, obyczajów, wierzeń itd. Sztandarową coroczną imprezą – największym otwartym wydarzeniem organizowanym przez Stowarzyszenie Gród Zalesie jest Wiec Zaleski odbywający się we wrześniu w czasie ważnej w kulturze Słowian równonocy jesiennej i jednocześnie Europejskich Dni Dziedzictwa. Prowadzimy także wiosną i jesienią historyczno-przyrodnicze edukacyjne warsztaty terenowe dla zorganizowanych grup szkolnych. Przykładem innej edukacyjnej formuły mogą być wykłady-prezentacje realizowane w szkołach. Wiosną w okresie, kiedy okolice grodziska zaleskiego prezentują najokazalej swoje walory przyrodnicze zachęcamy w ramach tzw. „kwietnego weekendowego dyżuru” Stowarzyszenia do obejrzenia kwitnących wręcz dywanowo zawilców, kaczeńców i innych roślin, których mnogość w runie siedliska grądowego sprawia, że jest ono całe biało-żółte. W poprzednim roku zainaugurowaliśmy osobny projekt pod roboczą nazwą „Grodziska wokół nas”, w trakcie którego odszukujemy i odwiedzamy grodziska położone w bliskiej i dalszej okolicy Zalesia. Na te wycieczki także zapraszamy osoby spoza Stowarzyszenia. Oprócz imprez odbywają się również spotkania robocze i rekreacyjne podczas których wykonujemy rozmaite prace w plenerze oraz spotykamy się, żeby pobyć wspólnie przy ognisku, posiedzieć, pogadać. Zaproszenia i informacje o wszystkich wydarzeniach można znaleźć na stronie www.grodzalesie.pl oraz na FB Stowarzyszenia Gród Zalesie. W kolejce czekają następne pomysły na wydarzenia i działania, które mamy nadzieję uda się zrealizować w najbliższych latach.

Czy w przez te kilka lat Waszej działalności zaobserwowaliście wzrost zainteresowania tą tematyką?

Staramy się promować dziedzictwo kulturowe słowiańszczyzny. Nieznane dotąd grodzisko staje się zauważalną wartością dla mieszkańców okolicy ale i o wiele dalej położonych terenów. Podczas Wiecu Zaleskiego, który ze wszystkich naszych działań gromadzi największe grono uczestników mamy gości nie tylko z najbliższej okolicy, Buku, Niepruszewa, Opalenicy, Dusznik ale także z Szamotuł, Poznania, Grodziska Wielkopolskiego czy Swarzędza. Po drugie odwiedza nas coraz więcej osób. Ze względu na dyskusje toczące się wokół teorii powstania państwa polskiego, pochodzenia Mieszka I, trend zainteresowania tzw. „małą ojczyzną” oraz wprost modę na organizację słowiańskich tematycznych festynów, która zadomowiła się od paru lat w kręgach samorządów miast i gmin tematyka słowiańska jest obecna w mediach co daje naszej działalności szansę na wpisanie się w pewne ogólne trendy. Zainteresowanie własną tożsamością i historią zaczyna być modą docierającą pod strzechy – jest to rewelacyjna tendencja.

Czy Wasze działania można jakoś wesprzeć i jeśli tak to dlaczego warto to zrobić ?

Oczywiście, że można i to na różne sposoby. Można wspierać działania Stowarzyszenia pracując w nim jako członek lub wolontariusz-sympatyk. Osoby chętne prosimy o kontakt np. pod adresem grodzalesie@grodzalesie.pl . Jeśli ktoś nie ma czasu wolnego, który pozwalałby na zaangażowanie się w działania – zawsze może wspierać nas przez informowanie swoich znajomych o Stowarzyszeniu i aktywnościach organizowanych w ciągu roku a od czasu do czasu wziąć w nich udział. Działamy dla ludzi i fakt, że nasze propozycje znajdują odbiorców, wzbudzają dyskusje jest dla nas istotny i motywujący. W ostatniej kolejności wymienię wsparcie finansowe – można wspierać nas darowiznami przekazywanymi na konto bankowe Stowarzyszenia, dzięki którym możemy realizować zadania statutowe Stowarzyszenia Gród Zalesie. Jesteśmy pozarządową organizacją społeczną nie prowadzącą działalności gospodarczej – ważnymi źródłami finansowania działalności są dla nas składki członkowskie i darowizny. Szczegółowe informacje dotyczące darowizn znjadują się na naszej stronie internetowej.

A dlaczego warto nas wspierać? Ponieważ działanie w Stowarzyszeniu to dobry sposób na spędzanie czasu – także z rodziną i w plenerze. Ponieważ pracując w Stowarzyszeniu i dla Stowarzyszenia tworzy się nową jakość: szansę na odkrycie przez pojedyncze osoby i całe społeczności lokalne, że nie tylko przysłowiowy Biskupin jest dobrą okazją na zapoznanie się z dziedzctwem słowiańszczyzny, że takie miejsca jak grodzisko Zalesie bywają wręcz na wyciągnięcie ręki i oferują z poszanowaniem wszystkich zasad równie prawdziwe i bliskie, praktyczne spotkanie z historią.  I wreszcie ponieważ środki finansowe są bardzo pomocne w realizacji tych pomysłów na działania, które trudno realizować na bazie – preferowanego w Stowarzyszeniu – wkładu własnej pracy i pomysłowości, a które w świetny sposób i namacalnie uświadamiają ich uczestnikom co konkretnie poza np. charakterem dziedziczymy w spadku po Słowianach. Jeśli ktoś się waha – zapraszamy do zaglądania na stronę grodzalesie.pl i na fanpage FB Stowarzyszenia. Znaleźć tam można bieżące informacje o naszej aktywności i przekonać się, że warto!